Ustrzyki Dolne, dnia 04 lutego 2021 r.
Odpowiedź na wiadomości e-mail kierowane w ramach inicjatywy „ZapytajSanepid.pl”
Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Ustrzykach Dolnych informuje,
że wnioski literalnie przez wnioskodawców określone jako wnioski o dostęp
do informacji publicznej kierowane do Powiatowej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Ustrzykach Dolnych z instrumentalnym
wykorzystaniem przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 2176),
a w oparciu o inicjatywę „ZapytajSanepid.pl”, nie stanowią wniosków o dostęp do
informacji publicznej w rozumieniu tej ustawy i są jedynie efektem nadużycia
prawa dostępu do informacji publicznej.
Jak to zostało wskazane w wyroku NSA z dnia 23 listopada 2016 r. I OSK 1601/15, nadużycie prawa dostępu do informacji publicznej polega na próbie skorzystania z tej instytucji dla osiągnięcia celu innego niż troska o dobro publiczne, jakim jest prawo do przejrzystego państwa i jego struktur, przestrzeganie prawa przez podmioty życia publicznego, jawność działania administracji i innych organów władzy publicznej. Tak też NSA w wyrokach z dnia 14 lutego 2017 r. I OSK 2642/16 oraz z dnia 18 maja 2020 r. I OSK 2267/18.
Działanie wnioskodawców,
w szczególności masowa ilość przesyłanych wiadomości
i ich treść zredagowana w sposób, który wymagałby olbrzymiego nakładu pracy w
celu udzielenia odpowiedzi, nie świadczy o zamiarze uzyskania informacji publicznej
w celu jej wykorzystania dla dobra wspólnego, czyli zgodnie z intencją
prawodawcy zmaterializowaną w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej. Rzeczywiste intencje osób przekazujących przedmiotowe
wiadomości e-mail obrazuje określenie działalności Państwowej Inspekcji
Sanitarnej ukierunkowanej na zwalczanie epidemii SARS-CoV-2 jako „bolszewickie
praktyki”. Zwraca się uwagę, że od początku zagrożenia wirusem SARS-CoV-2
pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizują zadania w ponadnormatywnym
czasie i dużym deficycie czasowym, niejednokrotnie z olbrzymim poświęceniem swojego
czasu, zdrowia, dobra własnej rodziny. Celem tych działań jest realizacja
ustawowych obowiązków. Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do
realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w celu ochrony zdrowia
ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości
środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych, jaką
m.in.: jest choroba szczególnie niebezpieczna i wysoce zakaźna COVID-19
wywoływana przez SARS-CoV-2. Podstawowe zadania w tym zakresie wynikają z
ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2021
r. poz. 195) oraz ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845 z
późn. zm.).
Z dużym zrozumieniem dla trudnej sytuacji przedsiębiorców oraz innych osób zarobkujących, które dotknięte zostały skutkami epidemii SARS-CoV-2, należy jednak stanowczo wskazać, że w świetle konstytucyjnych zasad funkcjonowania demokratycznego państwa prawa nie może być tolerancji dla wymuszania prymatu interesów ekonomicznych określonych grup zawodowych nad bezpieczeństwem zdrowotnym ludności. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej „Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli” (art. 1), „zapewnia bezpieczeństwo obywateli” (art. 5), „każdy ma prawo do ochrony zdrowia” (art. 68 ust. 1), a „władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych” (art. 68 ust. 4).
Podstawowym
dobrem chronionym prawnie przez działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest
zdrowie i życie każdego człowieka, ze szczególną troską adresowaną do osób
starszych, słabszych, bardziej podatnych na zakażenie SARS-CoV-2 i ciężki
przebieg COVID-19, w tym również śmierć. Wszystkich tych osób, które świadomie
i cierpliwie przestrzegając reżimu sanitarnego mają prawo oczekiwać, że nie
zostaną zakażone podczas konieczności skorzystania z transportu publicznego,
sklepu
z żywnością, przychodni itp., w których to miejscach muszą spotykać się z
osobami niejednokrotnie świadomie nieprzestrzegającymi ograniczeń, przekonanymi
o własnej odporności na SARS-CoV-2 i spragnionymi „normalnego” życia w
restauracjach, pubach, czy dyskotekach.
Państwowa Inspekcja Sanitarna nie może przestać realizować zadań mających na celu ochronę zdrowia i życia ludzi oraz zaniechać swojej działalności stawiając obowiązek udzielania odpowiedzi na wiadomości e-mail adresowane w złej wierze niezgodnie z celem aktu prawa powszechnie obowiązującego, wyżej niż obowiązek zapewniania ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Każdy ma prawo do subiektywnej oceny otaczającej rzeczywistości, jednak wnioski z niej wynikające nie mogą prowadzić do zagrażania podstawowym dobrom chronionym prawnie jakimi są zdrowie i życie innych osób.
Nie istnieje wyższość prawa do uzyskania informacji publicznej, zwłaszcza pojmowanego literalnie i w oderwaniu od rzeczywistego celu tego prawa, nad obowiązkiem Państwowej Inspekcji Sanitarnej zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego ludności. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie mogą też poddawać się działaniom będącym nadużyciem prawa, zwłaszcza jeżeli ceną jest zdrowia i życie innych ludzi. Instrumentalne wykorzystywanie instytucji prawnej dostępu do informacji publicznej nie zasługuje na ochronę, zwłaszcza jeżeli jego ceną miałoby być pogorszenie sytuacji zdrowotnej ludności, wskutek oczekiwanego przez osoby przesyłające wiadomości, odciągnięcia pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej od prowadzenia działalności przeciwepidemicznej. Taki sposób korzystania z prawa nie zasługuje na uznanie i nie może być uwzględniony przez organ administracji publicznej.
Instytucja
„nadużycia prawa” została poddana szczególnie obszernej analizie
w uzasadnieniu do postanowienia NSA z dnia 16 października 2015 r. I OSK
1992/14 – „W doktrynie przyjmuje się, że nadużycie praw procesowych należy
uznać za samoistną instytucję prawa procesowego (zob. A. Redelbach, S.
Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1992, s.
153). Nadużycie prawa to korzystanie z tego prawa i używanie instrumentów
służących jego realizacji nie w celu zrealizowania wartości, którym to prawo ma
służyć, chociaż z powoływaniem się na nie (tak W. Jakimowicz, Nadużycie prawa
dostępu do informacji publicznej, w: Antywartości w prawie administracyjnym,
maszynopis powielony, Kraków 2015, pkt V). Do nadużycia prawa dochodzi w
sytuacjach, gdy strona podejmuje prawnie dozwolone działania dla celów innych,
niż przewidziane przez ustawodawcę. Każde prawo podmiotowe, w tym prawo do
sądu, przyznane jest przez normę prawną w celu ochrony interesów uprawnionego.
Prawo to winno być jednak wykonywane zgodnie
z celem, na który zostało przyznane. W konsekwencji zachowanie, które formalnie
zgodne jest z literą prawa, lecz sprzeciwia się jej sensowi, nie może
zasługiwać na ochronę (Marcin Warchoł, Pojęcie nadużycia prawa w procesie
karnym, „Prokuratura i Prawo”, 2007, nr 11, s. 49 i n.; T. Cytowski,
Procesowe nadużycie prawa, „Przegląd Sądowy” 2005, nr 5, s. 81 i n.;
M.G. Plebanek, Nadużycie praw procesowych
w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 50 i n.; P. Przybysz, Nadużycie
prawa w prawie administracyjnym, w: red. H. Izdebski, A. Stępkowski, Nadużycie
prawa, Warszawa 2003, s. 189; por. wyrok NSA z dnia 21 stycznia 2011 r., II FSK 1338/10). Tak samo oceniane jest działanie podmiotu, który inicjuje
szereg postępowań sądowych w celu innym, niż ochrona swych praw – w ten sposób
wpływa na obniżenie poziomu ochrony innych podmiotów, które nie mogą w
dostatecznie szybki sposób uzyskać ochrony prawnej (H. Dolecki, Nadużycie prawa
do sądu, w: Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich
1980-2005, red. J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005, s. 136).
Podkreśla się, że stanowisko takie znajduje aprobatę nie tylko w doktrynie oraz
orzecznictwie sądów polskich, ale także akceptowane jest przez Europejski
Trybunał Praw Człowieka w Strasbourgu, który wielokrotnie zwracał uwagę, że
określone działania strony w procesie można uznać za nadużycie prawa do sądu
(zob. np. postanowienie NSA z dnia 5 listopada 2015 r.,
I OZ 1382/15).”.
W całej rozciągłości powyższą
argumentację Sądu należy przyjąć dla oceny działania osób przesyłających
wiadomości e-mail do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej literalnie
powołujących się na prawo dostępu do informacji publicznej,
a w rzeczywistości nastawionych na uzyskanie własnej satysfakcji wyrządzenia
odwetu na instytucji, której działalność ukierunkowaną na ochronę zdrowia i
życia ludności postrzegają jako szkodliwą dla interesów gospodarczych
określonych grup zawodowych, a przede wszystkim – sparaliżowanie tej
działalności. Wydźwięk instrukcji dotyczącej sposobu przesyłania przedmiotowych
wiadomości nie pozostawia żadnych wątpliwości, że szczególnie niebezpiecznym,
ale bezpośrednio zamierzonym do osiągnięcia efektem, jest zablokowanie zasobów
osobowych i internetowych Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu wymuszenia
zaprzestania prowadzenia kontroli spełniania wymogów higieniczno-zdrowotnych,
co w efekcie ma umożliwić prowadzenie określonych rodzajów działalności, które
niestety przyczyniają się do wzrostu zakażeń SARS-CoV-2 i większej
śmiertelności powodowanej przez COVID-19. Gdyby organ Państwowej Inspekcji
Sanitarnej zaniechał obecnie prowadzonych działań przeciwepidemicznych,
wikłając się w udzielanie odpowiedzi na przesyłane wiadomości e-mail, z pewnością
miałoby to negatywny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne ludności, w wyniku czego
kolejne osoby straciłyby życie w cierpieniu zarówno fizycznym powodowanym przez
wyniszczające działanie SARS-CoV-2, jak
i psychicznym wskutek umierania w samotności, niejednokrotnie bez posiadania
telefonu lub możliwości jego obsługi w celu pożegnania się z najbliższą rodziną.
Przytoczyć też należy
wyrok NSA z dnia 11 maja 2017 r. I OSK 2777/16, w świetle którego wniosek o dostęp
do informacji publicznej może podlegać, w aspekcie swojej skuteczności, ocenie
wedle nagannej motywacji jego autora. Ustalenie rzeczywistych motywacji
wnioskującego w postaci dążenia do wywołania dolegliwości adresatowi wniosku,
tudzież utrudnienia funkcjonowania instytucji, dyskwalifikuje taki wniosek
w świetle ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Posiłkując się argumentacją wynikającą z tego wniosku na potrzeby obecnej
sytuacji należy uznać, że przesyłane wiadomości e-mail nie miały na celu uzyskania
informacji służącej obiektywnie jakiemukolwiek dobru powszechnemu, lecz dotyczyły
jedynie indywidualnych działań osób przesyłających wnioski, oscylujących wokół
subiektywnych pobudek deprecjonujących wysiłki ukierunkowane na zapewnienie
bezpieczeństwa zdrowotnego ludności. Skorzystać należy z oceny Sądu i podnieść,
że takie działanie nie tylko nie prowadzi do poprawienia funkcjonowania Państwowej
Inspekcji Sanitarnej, do której przesłano wiadomości e-mail, lecz przeciwnie –
w istocie ma na celu być dla niej dokuczliwym. Nie służą te wiadomości zatem
usprawnieniu realizacji zadania publicznego w postaci ochrony zdrowia i życia
ludzkiego, lecz bezpośrednio godzą w realizację tego zadania.
Krytyka kierowania do urzędu olbrzymiej ilości wniosków o dostęp do informacji publicznej została wyartykułowana również w postanowieniu NSA z dnia 15 czerwca 2016 r. I OZ 565/16. Praktyka taka została uznana za nadużywanie przysługujących jednostce uprawnień, który to stan nie może być sankcjonowany przez Sąd. Nie zasłużyło na uznanie również wykorzystywanie przez wnioskodawcę przepisów powszechnie obowiązującego prawa do paraliżowania pracy urzędu, co w przypadku aktualnie składanych wiadomości e-mail do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej zaangażowanej w walkę z epidemią SARS-CoV-2 jawi się ponadto jako społecznie rażąco szkodliwe.
Z powyższych względów,
przesyłane wiadomości e-mail nie wymagają udzielenia odpowiedzi w formie innej
niż niniejszy komunikat. Przedmiotowe wiadomości stanowią rażące nadużycie
prawa, którego skutkiem mogłoby być spowodowanie zagrożenia dla zdrowia i życia
ludności wynikające z zaprzestania prowadzenia działań przeciwepidemicznych. Powiatowa
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Ustrzykach Dolnych pozbawiona jest też możliwości udzielania odpowiedzi na
każdy e-mail w przedmiotowej sprawie, w szczególności w stanie epidemii, ponieważ
pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zaangażowani są w działania
przeciwepidemiczne. Organ administracji publicznej nie może realizować wniosków
osób usiłujących sparaliżować działanie jednej z ważniejszych instytucji w
zwalczaniu epidemii SARS-CoV-2, kosztem realizacji ustawowych zadań
bezpośrednio ukierunkowanych na ochronę zdrowia i życia obywateli. Dlatego też
wszystkie wiadomości mające charakter nadużycia prawa, wpływające na skrzynki
kontaktowe pozostaną bez odpowiedzi.
Wysyłanie masowej liczby
wiadomości e-mail na skrzynki kontaktowe instytucji bezpośrednio zaangażowanej
w zapewnianie bezpieczeństwa zdrowotnego ludności zagraża bezpieczeństwu wszystkich
tych osób, które potrzebują nawiązania kontaktu
z jednostką Inspekcji Sanitarnej w celu ochrony własnego zdrowia i życia
(ograniczona pojemność skrzynek).
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ustrzykach Dolnych
lek. med. Wiktor Fidor